Mehmet Emin Demir2023-01-062023-01-062019Demir, M. E. (2019). ŞÎRET DI HELBESTA KURMANCÎ YA KLASÎK DA: NIMÛNEYA FEQÎYÊ TEYRAN, EHMEDÊ XANÎ, MELE XELÎLÊ SÊRTÎ Û SEYÎD ELÎYÊ FINDIKÎ. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi, TYDEhttps://hdl.handle.net/20.500.12514/3290Dema berhemên edebîyata kurdî ya klasîk tên vekolîn gelek beyt û bendên şîretwer ên cihêreng xuya dibin. Mijara vê xebatê ya sereke li ser gotinên şîretî û dîdaktîk ên di nav helbestên klasîk da cih girtine û armanca vê xebatê jî tesbîtkirina van beyt û bendan û şîrovekirina wan e. Şîretên li ser dîn û tesewif, fanîbûn û demkîbûna dinyayê, cir û exlaqên xweş, dostanî û wefa, rêzên civakî, girîngîya duayan, sebir, perwerdehî, qencî û xîret û hwd. bi gelek mînakan hatine tomarkirin di vê xebatê da. Gelek helbestvanên wêjeya kurdî ya klasîk hene, lê ji bo vê xebatê me çar helbestvan û şeş berhemên wan hilbijartin. Helbestvanê ku bûne mijara vê xebatê û navên berhemên wan ên hatine vekolîn ev in: Feqîyê Teyran (Feqîyê Teyran Hemû Helbest), Ehmedê Xanî (Mem û Zîn, Dîwan û Nûbihara Biçûkan), Mele Xelîlê Sertî (Nehcu’l Enam), Seyîd Elîyê Findikî (Dîwan). Ev xebat ji destpêkê û du beşan pêk hatiye: Di destpêkê da behsa mijar û armanca xebatê, rê û rêbaz, çarçove û çavkanîyên xebatê hatiye kirin. Beşa yekem bi kurtî edebîyata kurmancî ya klasîk, çavkanîyên wê, jîyana helbestvanên ku bûne mijara vê xebatê dihundirîne. Wekî din di edebîyata kurdî ya klasîk da helbesta dîdaktîk û dirokçeya wê ya edebîyata Îslamî ya klasîk da jî, di vê beşê da bi kurtî hatiye nivîsandin. Beşa duyem jî ji şîrovekirina hêmanên şîretî yên ku di berhemên navborî da derbas dibin pêk hatiye.Klasik Kürt edebiyatına ait eserler incelendiğinde çok sayıda ve çeşitte nasihat içeren beyit ve bentler göze çarpar. Bu çalışmanın başlıca amacı, klasik şiirlerde nasihat içeren ve öğretici nitelik taşıyan bu beyit ve bentleri tespit etmek ve yorumlamaktır. Din ve tasavvuf, dünyanın faniliği, güzel huy ve ahlaklar, dostluk ve vefa, toplumsal kurallar, duanın önemi, sabır, eğitim, iyilik ve cömertlik vs. ile ilgili nasihatler çok sayıda örneklerle bu çalışmada kaydedilmiştir. Klasik Kürt edebiyatında çok sayıda şairden ancak bu çalışma için dört şairin altı eserini seçtik. Bu çalışmaya konu olan şairler ve incelenen eserlerinin isimleri şunlardır: Feqîyê Teyran (Feqîyê Teyran Tüm Eserleri), Ehmedê Xanî (Mem ve Zîn, Dîwan ve Nûbihara Biçûkan), Mele Xelîlê Sêrtî (Nehcu’l Enam), Seyîd Elîyê Findikî (Dîwan). Bu çalışma, giriş ve iki bölümden oluşmaktadır: Giriş bölümünde bu çalışmanın konusu ve hedefi, yol ve yöntem, çalışmanın çerçevesi ve kaynakları üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde genel hatlarıyla klasik kürt edebiyatı ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılmış, bu çalışmaya konu olan klasik şairlerin hayatları ve eserleri hülasa edilmiştir. Ayrıca bu bölümde Klasik Kürt Edebiyatında nasihat içeren eserler de kısaca inceleme konusu edilmiş ve Klasik İslam Edebiyatı nasihatname tarzı eserlerin tarihçesi de kısaca belirtilmiştir. İkinci bölümde ise adı geçen eserlerde tespit edilen ve nasihat içeren unsurların yorumlandığı bir bölümdür.kuinfo:eu-repo/semantics/openAccessŞîret, şîretname, Helbesta dîdaktîk, edebîyata kurdî ya klasîk, Feqiyê Teyran, Ehmedê Xanî, Mela Xelîlê Sêrtî, Seyîd Eliyê FindikîNasihat, nasihatname, Didaktik şiir, klasik Kürt edebiyatı, Feqiyê Teyran, Ehmedê Xanî, Mela Xelîlê Sêrtî, Seyîd Eliyê FindikîMaster Thesis116