Toka, SerdarKaraçizmeli, Mahmut2023-09-022023-09-022021https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=tqUiYt63sTQLTpozMJ92Qq8HEQijh7OzsMSz7JLfh5zsKvlgzslBheKY4GK-23fShttps://hdl.handle.net/20.500.12514/4171Bu tez çalışmasının amacı, Türkiye'de Şanlıurfa Kenti, Haleplibahçe Mahallesi örneği üzerinden mekân üretim süreçlerinin okunmasıdır. Henri Lefebvre'in mekân kuramına yaslanan bu çalışmada; kent imgeleri, tarihi ve toplumsallığı üzerinde fikir üretirken Walter Benjamin'in pasajlar yapıtındaki ifadesiyle: "hem bilmecelerin peşinden koşan hem de yeni bilmecelere yol açan " flanör yaklaşımı metodolojik olarak benimsenmiştir. Güncel çalışmalar bağlamında Şanlıurfa kent mekânına bakıldığında, mekânın ne olduğunu, mekânın nasıl üretildiğini, mekânın nasıl algılandığını, bu algının ne gibi stratejilerle yürürlüğe konduğunu ve yaşama nasıl katıldığını ortaya koyan çok katmanlı yöntemlere ihtiyaç olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü halihazırda mekâna yönelik bakışlar sınırlı görme imkanları sunmakta ve kent mekanına ilişkin imajlar zaman aracılığıyla hızla bozuma uğramaktadır. Bu nedenle kent mekanını yorumlarken, bütüncül bir anlatı kurmak yerine parçalı bir düşünce sistemi ile analizler yapmanın daha yerinde olacağı varsayılmıştır. Bu parçalılık her ne kadar sınır, mevki ve hiyerarşiler üretiyor gibi görünse de her bir noktanın diğeriyle bir ağ sistemiyle bağlı olduğu unutulmamalıdır. Birbiriyle ilişkili bir parçalılığın, değişkenliğin, farklılıkların, katmanlılığın ve ritimlerin esas alındığı bir mekân anlatısında Lefebvre'in mekân üretimi kuramındaki üçlü düşünce sistemi (algılanan mekân, tasarlanan mekân, yaşanan mekân) ve dönemselleştirmeleri hareketli ve kapsayıcı yapısıyla mekân analizinde güncelliğini koruyan olanaklar barındırmaktadır. Lefebvre, farklı görünen birçok disiplini ve gündelik yaşamı, mekânın potasında eritmesi ve zamanı bu yöntemin bir kontrol ve ritimleri yakalama mekanizması olarak ele almasıyla mekân düşüncesinde çığır açmış ve yaşamı boyunca yaptığı felsefi, sosyolojik ve teorik çalışmaları "ritimanaliz" olarak adlandırdığı metodolojisiyle ortaya koymuştur. Çalışmada, kent mekânında tarihsel süreçte gerçekleşen mekânsal üretimlerin fiziksel görünümlerini tartışmaktan çok bu süreçlerin arkasındaki düşünce kalıplarının analizinin yapılması öncelenmiştir. Şanlıurfa'daki mimari yapılar, kent planları, haritalar, gravürler, resimler hangi dönemde ve kim tarafından üretilmiş olursa olsun bir temsil olarak ele alınmıştır. Kolaj tekniğiyle bu temsillerin arka planına ilişkin sorgulamalar yapılmıştır. Lefebvre de mekâna farklı güçlerin mücadele alanı olarak baktığını ve bu güçlerin meşru görünümlerini kazanırken türlü yıkım, tasarım ve üretim süreçlerinden geçtiğini ifade etmektedir. Bu nedenle çalışmanın konu aldığı tarihsel periyod, modernleşme süreçlerinin kent mekânında görünürlük kazandığı ana özgülenmeden; bu söylemlerin kentte çeşitli anlatı ve imajlarla dolaşıma çıkmaya başladığı dönemlere kadar uzanmaktadır. Söz konusu dönemlerden başlayan soruşturma günümüze yani kent mekanındaki üretimler bağlamında postmodern olarak adlandırılabilecek döneme dek gelmektedir.The aim of this work is to study the process of space production using examples from the Haleplibahçe district. In this study that is inspired by Henri Lefebvre's critical theory of space , while producing ideas about urban images, history, and collectivity, a methodological approach has been chosen as stated by Walter Benjamin in his work "Passages": "Both, running after riddles and causing new riddles" . When we look at the urban space of Şanlıurfa in the context of current studies, it is possible to say that there is a need for multi-layered methods that reveal what the space is, how space is produced, how space is perceived, what strategies this perception is put into effect and how life takes part in it. Because currently, spatial perspectives offer limited viewing opportunities and images of urban space are rapidly deteriorating through time. For this reason, while interpreting urban space, it was assumed that it would be more appropriate to analyze with a fragmented system of thought instead of establishing a holistic narrative. Although this fragmentation seems to produce borders, positions and hierarchies, it should not be forgotten that each point is connected to the other by a network system. In a space narrative based on interrelated fragmentation, variability, differences, stratification and rhythms, Lefebvre's tripartite system of thought (perceived space, designed space, lived space) and periodizations in Lefebvre's theory of space production contain possibilities that remain up-to-date in space analysis with its dynamic and inclusive structure. Lefebvre broke new ground in the thought of space by melting many seemingly unrelated disciplines and daily life in the pot of space and using time as a control and catching mechanism of rhythms, and revealed his philosophical, sociological and theoretical studies throughout his life with his methodology, which he called "rhythmanalysis". In this study, it is prioritized to analyze the thinking patterns behind these processes rather than discussing the physical appearances of spatial productions that took place in the historical process in urban space. Architectural structures, city plans, maps, engravings, paintings in Şanlıurfa are considered as representations regardless of the time period and by whom they were produced, and inquiries were made regarding the background of these representations. Lefebvre also states that he sees space as a field of struggle of different forces, which go through various processes of destruction, design and production while gaining their legitimate appearance. For this reason, the scope of the study does not extend from the moment when the modernization processes became visible in the urban space, but to the periods when these discourses began to circulate in the city with various narratives and images. From this point of view, it reaches the present day or to the period that can be called postmodern in the context of productions in urban space.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessHaleplibahçeİktidarMekân ÜretimiRitimanalizŞanlıurfaHaleplibahçePowerProduction of SpaceRythmanalysesŞanlıurfaMimarlıkArchitectureDoctoral Thesis1209696276