Tam İllet ve Nakıs İllet Kavramlarının İçkinlik Düzlemindeki Görünümleri
Yükleniyor...
Tarih
2018
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
13. yüzyıl ve sonrası kelâmî-felsefî metinlerde tam illet ve nakıs illet kavramları yaygın bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. Ne yazık ki bu metinlerde böyle bir kavramsallaştırmaya neden gidildiği açık ve etraflı bir şekilde verilmemektedir. Bu bildirinin amacı bu kavramların ne tür kelâmî-felsefi sorunları çözmek üzere üretilmiş olabileceğini soruşturmaktır. Felsefi kavramlar, kendilerini var eden ve birçok sorunun ve kavramın aynı noktada temerküz etmelerini sağlayan bir içkinlik düzleminde ortaya çıkarlar. Tam illet ve nakıs illet kavramlarının birbirleriyle bağlantılı iki meseleden dolayı üretildiğini düşünüyoruz: Birinci olarak 13. yüzyıla kadar gelen süreçte eylemlerin ortaya çıkışını sağlayan etkenlerden hangisinin ya da hangilerinin eylemi sağladığı ve bunların gerçekte insana mı yoksa Tanrı’ya mı bağlanması gerektiği çokça tartışılmıştır. Nakıs illet kavramıyla bunlardan her birine, tam illetle ise bunların tümüne atıfta bulunularak hem tümünün tek tek etkisi hem de bunların toplu bir etkisi kabul edilmiştir. İkinci olarak, bu dönemde artık Aristotelesçi fiziğin dört sebep nazariyesi kabul edilmiştir. Ancak bunun kelâmî paradigmayla uyumlu hale getirilmesi gerekmekteydi. Çünkü bu paradigmaya göre her şey Tanrı’nın ihtiyarıyla meydana gelmektedir. Dolayısıyla hem bu sebepler kabul edilmiş hem de bu sebeplerin sebeplisini oluşturması için tam illet halini almaları gerekli görülmüştür. Bu da Tanrı’nın iradesiyle tam illetin oluştuğu anlamına gelmektedir. Bu dönemdeki düşünürler tam illet ve nakıs illet kavramsallaştırmasına giderek, hem başından beri kabul edilen “birden bir çıkar” ilkesine bağlı kalmışlardır hem de bir olayın meydana gelmesini gerektiren etkenlerin tümünün hesaba katılmasını sağlamışlardır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Cengiz, Yunus, Kılıç & Muhammet Fatih, “Tam İllet ve Nakıs İllet Kavramlarının İçkinlik Düzlemindeki Görünümleri” Şehri Nuh Uluslararasi Multi Disipliner Çalişmalar Kongresi (08-09 Eylül 2018), ed. Gültekin Gürçay, İksad Yayınevı̇ - 2018.
