KIRSAL SÜRYANİ DİNİ MİMARİSİNİN KORUNMASI KAPSAMINDA “ELBEĞENDİ(KAFRO TAHTAYTO) KÖYÜ MOR YAKUP KİLİSESİ” RESTORASYON ÖNERİSİ
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
Temmuz 2018
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
ÖZET
Bir halkın ve topluluğun kimliğini, kültürünü, yaşayışını ve önemlisi o bölgede varlığını
ispatlayan en önemli iz; ardından bırakmış olduğu taşınır ve taşınmaz eserlerdir. İlk
yerleşimlerden biri olan Mezopotamya’da da birçok medeniyete ait izler bulunmaktadır.
Büyük bir tarihsel sürece sahip olan Turabdin Bölgesi’nde pek çok medeniyete ait anıt yapılar
bulunmaktadır. Tarihsel süreç içinde bu bölgede yaşamış olan medeniyetler veya halkların bir
bölümü bugün bu bölgede yaşamamaktadırlar. Fakat günümüzde bu yok olmuş veya göç
etmiş kültürlerin mirasının korunması ve gelecek nesillere iletilmesi gerekmektedir.
Bu çalışmanın amacı, Turabdin bölgesinde günümüzde tamamı Süryani nüfusuna sahip
Elbeğendi (Kafro Tahtayto) köyü üzerinden kırsal Süryani dini mimarisinin korunmasına
katkı sağlamaktır. Bu kapsamda, köyün en büyük kilisesi olan ve şu an faaliyete kapalı olan
Mor Yakup Kilisesi seçilmiştir. Bu yapının seçilmesinde temel neden, bölgede az bilinen bir
anıt üzerinden kırsal dini mimariyi analiz edip gelecek nesillere aktarılmasını sağlayarak,
korunmasına katkıda bulunmaktır. Mimarlık alanında kiliseler konusunda yapılmış olan
çalışmaların çoğu kent merkezlerindeki tanınmış anıtlar üzerinedir. Birebir kırsal dini mimari
tipolojisi çalışılmaması bu konunun seçilmesindeki nedenlerdendir. Bir başka sebep ise,
bölgede yapılan araştırmalar sonucunda Mor Yakup Kilisesi’nin plan şemasına sahip birçok
kilisenin tespit edilmiş olmasıdır. Bu açıdan bölgedeki diğer kiliseleri anlamak adına
Elbeğendi Köyü Mor Yakup Kilisesi özel bir yapı örneğidir. Çalışma kapsamında, Turabdin
yerleşkesi ve topografyası üzerinden kutsal mekânların analizi, kutsallığın dini mimariye
yansıması ve topografyanın kırsal dini mimariye yansıma şekli gibi faktörler de incelenmiştir.
Kırsal mimari-din- kutsallık- Turabdin- sosyal pratikler- topluluklar- coğrafya- sanat tarihiarkeoloji
kavramlarının bölgede etkileşimi üzerinde durulmuştur.
Yapının mimari özellikleri belgelenmiş ve bölgedeki diğer kiliselerle karşılaştırmalar
yapılmıştır. Kilisenin mekânları dönemsel analizler ile değerlendirilerek, Turabdin’de dini
mekânın oluşumu tartışılmıştır. İklimsel koşullar, malzeme bozulmaları ve kullanıcı
müdahaleleri ile hasarlı ve işlevsiz olan Mor Yakup Kilisesi’nin mimari analizi ve ayrıntılı
rölövesi hazırlanmıştır. Turabdin bölgesinin dinsel geçmişi ve dinsel mimarisi göz önünde
xix
bulundurularak dönemsel Restitüsyon projesi hazırlanmıştır. Bu dönemsel analizler ile
bölgedeki pek çok kilisenin de analizi yapılabilmektedir. Yapının köy ile olan bağı üzerinde
durularak koruma sorunları belirlenmiş, çözümler getirilerek belgeleme yapılmıştır.
Alınan tüm restorasyon kararları kırsal dini mimariyi anlamak adına önemli bir kültür varlığı
olan Mor Yakup Kilisesi’nin daha uzun yıllar yaşatılmasını sağlamaya yöneliktir.
Restorasyonda yapılacak hataların sonradan yapıya daha çok zarar vermemesi için, önerilen
bütün müdahalelerin restorasyon konusunda uzman mimar, mühendisler ve ustalar tarafından
uygulanması gerekmektedir. Bu kapsamda bölgedeki yanlış restorasyon uygulamaların önüne
geçmek için ve yapıları daha uzun yıllar ayakta kalabilmesini sağlamak için Mor Yakup
Kilisesi özelinde yapılan bu rölöve, restitüsyon projesi ve restorasyon projesi gibi çalışmaların
tüm Turabdin Kiliselerine uygulanması ve belgelenmesi gerekmektedir. Bu yapıların cemaate
kazandırılması dışında dini turizme hizmet eden “ziyaret kilise” olarak işlevlendirilmeleri,
kırsal turizm içinde yer alarak turizmin kırsalda da canlanması, bu yapıların korunarak
yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması amaçlanmalıdır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Turabdin, Mardin, Midyat, kırsal mimari, Mor Yakup kilisesi, koruma.
