Şeyh Ubeydullah Nehri’nin Siyasi Faaliyetleri
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2017-07-10
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Osmanlı Devleti, Kürt coğrafyasını hâkimiyetine aldıktan sonra bölgede farklı statüde
olan yönetim birimleri oluşturmuştu. Bunlar içerisinde özellikle sınır bölgelerinde olup belli
bir otonomiye sahip olan emirlikler olmuştur. 19. yüzyıla kadar varlıklarını devam ettiren
emirlikler, Osmanlı Devleti’nin merkezileşmesiyle birlikte kaldırılmışlardır. Kürt
emirliklerinin kaldırılmasıyla Kürdistan’da oluşan iktidar boşluğunu şeyhler doldurmaya
başlamıştır. Bu şeyhler içerisinde en önemli kişi kuşkusuz Şeyh Ubeydullah olmuştur. Şeyh
Ubeydullah, sadece Osmanlı Kürtlerinin değil aynı zamanda İran Kürtlerinin de lideri
konumundaydı.
Şeyh Ubeydullah’ın siyasi faaliyetleri, babasından tevarüs ederek, daha genç
yaşlarında başlamıştır. Ruslara karşı yapılan 1853-1856 Kırım Savaşı ile 1877-1878
Osmanlı-Rus Savaşı’na binlerce müridi ile birlikte katılmıştı. Ancak 93 Harbi’nden, savaş
alanında yaşadığı bazı sıkıntılar nedeniyle ayrılmıştır.
Şeyh Ubeydullah, Kürt aşiretlerinin ve toplumunun siyasi lideri olarak, Kürtleri kendi
otoritesi altında otonom bir yönetim kurmak amacıyla 1879’da İmadiye Ayaklanması’nı
yapmıştır ancak olayın bastırılmasından sonra Sultan’a sadakatini sunmasıyla affedilmiştir.
Şeyh Ubeydullah’ın en fazla üzerinde durulan siyasi faaliyeti 1880’de İran-Kaçar
Devleti’ne karşı yaptığı ayaklanmadır. İran’ın Kürtlere yaptığı zulümler, bölgede Ermeni ve
Nasturilere tanınması öngörülen ayrıcalıklar, Kürt aşiretlerinin sınır ihlallerinden dolayı
meydana gelen kargaşa, Şeyhin İran ile olan kişisel problemleri, İran’ın Sünni Kürtlere karşı
iv
yaptığı ayrımcılık gibi birçok problemin yanında, Şeyhin bölgeyi kendi kontrolüne almak
istemesi gibi nedenlerle İran’a karşı başkaldırmıştır.
Şeyh Ubeydullah’ın 1880 ayaklanmasında başarısız olması, İran’ın isteğiyle
Rusya’nın bölgeye asker gönderecek olması ve İngiltere’nin baskıları sonucunda Osmanlı
Devleti zor durumda kalmıştır. Bunun sonucunda Şeyh Ubeydullah, İstanbul’a getirildiyse
de bir yıl sonra kaçıp tekrar ayaklanma hazırlıklarına başlaması İran, İngiltere ve Rusya’nın
Osmanlı’ya baskı yapmasına neden olmuştur. Uluslararası baskının sonucunda Osmanlı
Devleti, Şeyh Ubeydullah’ı Hicaz’a sürgüne göndermek zorunda kalmıştır
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Şeyh Ubeydullah, Osmanlı-İran Sınırı, İmadiye Ayaklanması, İran Ayaklanması, Kürtler
