Diyarbakır Çermik Kaplıcası: Mimari ve Tarihi Dönem Analizi
Yükleniyor...
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Çermik Kaplıcası, Diyarbakır’ın Çermik İlçesinde, Hamambaşı Mevkiinde, Diyarbakır,
Şanlıurfa ve Elazığ illerine ulaşımı sağlayan karayollarının kesişim noktasında yer almaktadır. 277
ada, 3 parsel numarası ile kayıtlı kaplıca kuzey-güney doğrultuda uzanır vaziyette kareye yakın bir
alan üzerine oturmaktadır.
Efsaneye göre kaplıcanın İslam fethinden önce yapıldığı sanılmaktadır. Çermik sıcak
su kaynağının ise, çok daha eskiden beri var olduğu ve bir ara kuruduğu, Yukarı Dicle ve Fırat
Bölgesinin en iyi yerli kaynağı olduğu Süryani Rahip Mar-Yeşuva’nın “Vakayinamesi”’nden
öğrenilmektedir.
Çermik Hamamının son dönem müdahaleleri ile büyük oranda değiştiğini söylemek
mümkündür. Yapının hem dış hem de iç kısımlarına yapılan eklentiler hamamın mimari
karakterini değiştirmiştir. Ancak mevcut yapının varlığına yönelik bilgiyi Osmanlı Döneminde
en erken Evliya Çelebi’nin, ünlü “ Seyehatname “sinde Çermik hakkında; ılıcaların bulunduğu,
yeşillik, medeni ve güzel bir şehir olduğundan söz etmesi ile öğrenmekteyiz. Yapının bugünkü
haliyle plan tipine bakıldığında çifte hamam plan tipinde olduğu görülmektedir.
Yapının kesin inşa tarihini ortaya koyan herhangi bir belge bulunmamakla birlikte ilk
inşa döneminde tek hamam yapısı ile Osmanlı Dönemi eseri olduğunu düşünmekteyiz. Çermik
Hamamı’nın ilk nüvesi olduğunu düşündüğümüz erkekler bölümü, “Yıldızvari Sıcaklıklı Tip”
olarak tanımlanan ve Anadolu’da farklı dönemlere ait birçok örneğinin bulunduğu plan tipine
sahiptir. Daha sonra ihtiyacı karşılaması için eklendiğini düşündüğümüz kadınlar bölümü ise
kare sıcaklıklı bölümü ile münferit bir plana sahiptir.
Halk arasında Çermik Kaplıcaları, Çermik Hamamı, Melike Belkıs Kaplıcaları isimleri ile
anılan yapı, şifalı sularından kaynaklı yerli halkın faydalandığı sosyal içerikli bir komplekstir.
22.04.2016 tarih ve 3916 sayılı karar ile Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu
tarafından tescil edilen yapı, şimdiye kadar detaylı bir araştırmaya konu olmamıştır.
Bu çalışmada Çermik Kaplıcası’nın mimari özellikleri detaylı bir biçimde anlatıldıktan
sonra mevcut mimari özellikleri ile karşılaştırma örnekleri dikkate alınarak tarihi dönem analizi
yapılacaktır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Osmanlı, Mimari, Diyarbakır, Çermik, Kaplıca, Dönem Analizi
Kaynak
AKDENİZ SANAT DERGİSİ
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
13
Sayı
ÖZEL EK SAYI
